“Het boerenland is er slecht aan toe. Het gevolg van overmatig gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen, van steeds meer dieren en hoge opbrengsten per hectare. De intensieve landbouw heeft desastreuze gevolgen..”
Zo luidt de begeleidende tekst van een aflevering uit 2021 van de actualiteitenrubriek Zembla. Deze rapportage is gemaakt naar aanleiding van het rapport van de Raad voor de Leefomgeving en de Infrastructuur dat reeds medio 2020 aan de overheid gepresenteerd werd. Een erg belangwekkend rapport, maar grotendeels ondergesneeuwd onder andere media-stormen vorig jaar.
In een van onze eerdere blogs hebben wij de verontrustende gegevens uit dit rapport over de afname van voedingsstoffen in de bodem en de daarop geteelde gewassen, voor onze lezers samengevat. Inclusief een directe link naar het oorspronkelijk rapport waar u op pagina 46 tot en met 48 de meest relevante gegevens met betrekking tot de afname van vitaminen, mineralen en spoorelementen in de Nederlandse voeding zelf terug kunt vinden.
“Wereldwijd hebben landbouwbodems te maken met toenemende tekorten aan micronutriënten (borium, ijzer, koper, mangaan, molybdeen, zink, selenium). In Nederlandse bodems doet deze afname zich ook voor”
bron: “de Bodem bereikt?!”, pagina 45
“Niet alleen in bodem nemen de gehaltes aan mineralen (koper, magnesium, calcium, natrium, ijzer, kalium) af, maar ook is dit nationaal en internationaal waar te nemen in AGF-producten (aardappelen, groenten en fruit).”
bron: “de Bodem bereikt?!”, pagina 46
Over de gemeten bodemmonsters is tussen 1985 en 2002 over een aanzienlijk aantal mineralen en spoorelementen een stevige afname te zien. Tussen 1985 en 1996 bevatte de bodem gemiddeld meer dan 45% minder van deze elementen. En tussen 1996 en 2002 nam dit nog eens verder af met gemiddeld 10%.
In vergelijking met 1986 bleken de bodemmetingen van 2002, als gemiddelde, bijna 57% minder van deze levensnoodzakelijke micro-nutrienten te bevatten! De afnames liepen per gemeten mineraal of spoorelement uiteen van 10-20% tot meer dan 90%!
Wat er na 2002 gebeurd is, wordt in het rapport overigens geen verdere melding van gemaakt. Maar gezien de structureel dalende trend over drie meetpunten tussen 1985 en 2002, zien wij geen reden om er klakkeloos gerust op te zijn.
Ook uit metingen naar de mineraal- en spoorelementen concentratie van groente en fruit bleek deze daling over meerdere elementen voorhanden. Kortom al die jaren van intensieve landbouw op industriële schaal hebben stevig hun sporen achtergelaten. Of toepasselijker wellicht: de intensieve landbouw heeft sporen(-elementen) achter(wege) gelaten.
Uit dit rapport blijkt dat onze voeding dus inderdaad niet automatisch nog langer bevat wat er vroeger in voorhanden was. Het vermoeden onder zowel deskundigen als geïnteresseerde leken, dat bodemverschraling ons al langer parten speelt, bleek door dit rapport in elk geval niet ontkracht te kunnen worden.
Geen zin heeft om grafieken en tabellen te bekijken?
Wij hebben de link ingevoegd naar deel 1 van de Zembla videoverslaglegging op NPO-start van 28 januari waar u in een half uurtje bijgepraat wordt. In deze productie wordt ook in een breder maatschappelijk verband het belang van een gezonde bodem uitgelicht. Interessant voor iedereen die geïnteresseerd is in gezonde voedingsproducten en de relatie met een duurzame, economisch renderende landbouw.
Mooie synchroniciteit bij het posten van deze blog: zojuist is deel 2 uitgezonden van Zembla over de uitgeputte bodem met daarin aandacht voor de macht van de supermarkten en hoe moeizaam het verduurzamen gaat: De uitgeputte bodem: supermarktmacht 30 september